Koło Skierbieszów

9.06.1990 r. – założenie Koła. W okresie marzec 1990–październik 1997r. Koło liczyło 156 członków zwyczajnych oraz 12 członków podopiecznych.

Zarząd:
• prezes – Janina Cwener
• sekretarz – Edward Konaszczuk
• skarbnik – Józef Kropornicki
• członek – Edward Szozda.

Zarząd (8.11.1991 r.):
• prezes – Włodzimierz Adamczuk
• wiceprezes – Józef Krpornicki
• sekretarz – Edward Konaszczuk
• skarbnik – Zofia Kropornicka.

Zarząd (12.01.1993 r.):
• prezes – Włodzimierz Adamczuk
• wiceprezes – Józef Kropornicki
• skarbnik – Bronisław Bartoń
• członkowie – Władysław Gołębiowski, Eugeniusz Wrotniak, Zofia Kropornicka.

Komisja rewizyjna:
• przewodnicząca – Janina Smusz
• członkowie – Jan Adamczuk, Bronisław Wybraniec, Edward Szozda, Bronisław Cwener.

Sąd koleżeński:
• przewodniczący – Hipolit Goraj
• członkowie – Janina Cwener, Stanisław Siwiec, Alfred Adamczuk, Bronisław Oszust.

Komisja weryfikacyjna:
• Czesław Burak, Jan Matwiejczuk, Edward Jaworski, Władysław Klimczuk, Zofia Kropornicka, Władysław Hajda, Mieczysław Cwener, Leokadia Piaszczyk.

Komisja historyczna:
• Augustyn Szozda, Janina Smusz, Janina Cwener, Edward Szozda, Stanisław Rycaj.

Delegaci na zjazd kręgu:
• mgr Mieczysław Bartoń (prezes Koła), Jan Kozar, Sławomir Kugiel,
Kazimierz Świszcz, Stanisław Szozda.

Koło Rejonowe w Skierbieszowie powstało, jako jedno z pierwszych na Zamojszczyźnie, z inicjatywy byłych żołnierzy AK oddziału „Ciąga” – Józefa Śmiecha 9 czerwca 1990 r. Jego powstanie było odpowiedzią na inicjatywę środowisk poakowskich mającą na celu integrację i utworzenie stowarzyszenia kombatanckiego po to, by bronić godności, dobrego imienia i pamięci AK i jej żołnierzy oraz by zapewnić pomoc i opiekę nad nimi i ich rodzinami. Było też konsekwencją następujących w tym czasie przeobrażeń politycznych w naszym kraju.
W pierwszym okresie działalności koła nadrzędnym celem była integracja wielu jeszcze wówczas żyjących byłych żołnierzy batalionu „Ciąga” – Józefa Śmiecha. Co prawda dowódca oddziału zmarł kilka lat wcześniej ( 8 kwietnia 1982 r.) jednakże w Skierbieszowie i najbliższej okolicy zamieszkiwało wówczas wielu jego podkomendnych.

W gronie 53 osób, które podjęły próbę utworzenia na terenie gminy oddziału stowarzyszenia byli:

Bolesław Kamiński, ps. „Madziar”, Janina Cwener, Józef Kropornicki, ps. „Niedźwiedź”, Bronisław Bartoń, ps. „Wilk”, Włodzimierz Adamczuk, ps. „Róża”, Edward Konaszczuk, ps. „Pióro”,Antoni Kropornicki, ps. „Okoń”, Janina Smusz, ps. „Dębina”, Eugeniusz Kropornicki, – ps. „Wolica”, Stanisław Nieścior, ps. „Feluś” i wielu innych. Szczególną pomoc w tworzenie i organizacji koła udzielił Bolesław Sobieszczański, ps. „Pingwin” – również były żołnierz batalionu „Ciąga” (w ostatniej fazie walk był dowódcą kompanii batalionu „Ciąga”). U zarania swojej działalności koło otrzymało na swoją działalność statutową nieodpłatnie od miejscowego Urzędu Gminy pomieszczenia, z których korzysta do dnia dzisiejszego. Biuro Koła Rejonowego ŚZŻAK w Skierbieszowie mieści się w budynku UG pod adresem ul. Rynek 1; 22-420 Skierbieszów.

Początkowy okres funkcjonowania koła rejonowego to przede wszystkim sprawy organizacyjne, wybory organów statutowych związku, założenie konta bankowego, gromadzenie dokumentów, w tym szczególnie weryfikacja wniosków kombatantów, którzy pragnęli wstąpić w szeregi organizującego się środowiska byłych żołnierzy AK.

Uroczystości w Skierbieszowie w rocznicę wysiedleń mieszkańców Skierbieszowa
i okolicznych miejscowości,
fot. z archiwum koła, M. Bartoń

Zarząd (1998 r.):
• prezes – Zofia Kropornicka
• wiceprezes – Wacław Kostrubała
• skarbnik – Włodzimierz Adamczuk
• członkowie – Karol Ducher, Tadeusz Szynkaruk, Stanisław Siwiec.

Komisja rewizyjna:
• przewodniczący – Henryk Podolak
• członkowie – Jan Adamczuk, Mieczysław Tchurzewski.

Zarząd (2001):
• prezes – Włodzimierz Adamczuk
• wiceprezes – Edward Szozda
• skarbnik – Augustyn Szozda
• członkowie – Jan Adamczuk, Bronisław Cwener.

Komisja rewizyjna:
• przewodniczący – Wacław Kostrubała członkowie – Tadeusz Szynkaruk, Jan Kozar.

Zarząd (2011 r.):
• prezes –Mieczysław Bartoń
• wiceprezes – Jan Kozar
• sekretarz – Stanisław Szozda
• skarbnik – Sławomir Kugiel
• członek –Kazimierz Świszcz.

Komisja rewizyjna:
• przewodniczący – Stanisław Kropornicki
• członkowie – Jerzy Kozar, Tomasz Karpiński.

W połowie 2015 r. Koło Rejonowe ŚZŻAK w Skierbieszowie liczyło 52 członków (w tym 23 kombatantów, 11 osób podopiecznych, 14 członków zwyczajnych reprezentujących młode pokolenie oraz cztery osoby wspierające). Koło Rejonowe w Skierbieszowie posiada swój sztandar, który został wykonany  i poświęcony w 1993 r. Jest on zarejestrowany w grupie sztandarów związkowych pod numerem Sz/Zw/177/2002 dnia 12.11.2002 r. Środki na jego wykonanie i uroczystość poświęcenia pochodziły ze składek członków koła. Sztandar od momentu poświęcenia nieprzerwanie reprezentuje Koło Rejonowe w Skierbieszowie we wszelkich uroczystościach patriotycznych i patriotyczno-religijnych organizowanych przez miejscowe koło zarówno na obszarze jego działania, jak też uczestnicząc w uroczystościach organizowanych przez zarząd okręgu w Zamościu oraz okoliczne koła naszego związku. Reprezentacja koła uczestniczy również regularnie w zjazdach stowarzyszenia, uroczystościach opłatkowych i zebraniach. 

Zgodnie z zakresem zadań i powinności określonym w statucie ŚZŻAK Zarząd Koła podejmuje działania mające na celu upamiętnienie osób, miejsc i wydarzeń związanych z działalnością niepodległościową oddziałów AK w okresie okupacji hitlerowskiej i sowieckiej na terenie działalności koła. Już od pierwszych tygodni działalności Koła Rejonowego w Skierbieszowie najważniejszym zadaniem było przywrócenie, po okresie zakłamywania przez władze komunistyczne, dobrego imienia AK. Ze względu na fakt, że w 1982 r. zmarł mjr Józef Śmiech, ps. „Ciąg” zarząd koła podjął wysiłek godnego upamiętnienia jego postaci. Dlatego już od 1990 r. w rocznicę śmierci dowódcy odbywają się rokrocznie uroczystości religijno-patriotyczne poświęcone jego osobie jak też wszystkim podkomendnym majora, którzy zginęli w okresie działań wojennych lub zmarli po wojnie. Dzięki zgodzie biskupa zamojskiego Jana Śrutwy i ówczesnego proboszcza parafii Skierbieszów ks. Adolfa Wawrzyniaka staraniem koła zostały wykonane, wbudowane i poświęcone w kościele w Skierbieszowie tablice upamiętniające dowódcę 3 batalionu 9 pp Legionów AK mjr. Józefa Śmiecha, ps. „Ciąg” oraz sierż. Józefa Kruka, ps. „Kasztan”, „Leszczyna”. Na cmentarzu grzebalnym w Skierbieszowie w latach 80. ub.w. został wykonany przez Mieczysława Kropornickiego wg projektu Wojciecha Niklewicza z Kanady jeden z pierwszych na Zamojszczyźnie pomników poświęconych żołnierzom AK. Obelisk ten znajduje się pod stałą opieką członków naszego koła i dzięki staraniu zarządu w roku 2014 dokonano gruntownego remontu i konserwacji pomnika. W okolicy miejscowości Małochwiej (koło Krasnegostawu) 1 kwietnia 1944 r. żołnierze oddziału „Ciąga” stoczyli jedną z ostatnich potyczek z wojskami niemieckimi. W trakcie walk zginęło pięciu partyzantów. Koło rejonowe w Skierbieszowie stara się, by pamięć o nich nie zaginęła wśród następnych pokoleń. W 1991 r. z inicjatywy koła wykonany został w miejscu potyczki i pochówku poległych partyzantów drewniany krzyż i skromne ogrodzenie miejsca. W roku 2013 r. w miejscu tego krzyża postawiono nowy okazały dębowy krzyż oraz zamontowano granitową tablicę upamiętniającą wydarzenie i poległych tam partyzantów. Kolejnym miejscem i wydarzeniem, które koło stara się w sposób wyjątkowy pielęgnować jest miejscowość Lasowce (gm. Krasnobród) – 4 lutego 1943 r. oddział AK złożony głównie z partyzantów pochodzących z terenu gminy Skierbieszów stoczył ciężką bitwę ze znacznie liczniejszymi i lepiej uzbrojonymi oddziałami Wehrmachtu. W bitwie zginęło 35 mieszkańców gminy Skierbieszów. Każdego roku delegacja Koła Rejonowego w Skierbieszowie uczestniczy w uroczystościach upamiętniających to wydarzenie. Jednocześnie składkami zebranymi od naszych członków zasililiśmy fundusze na renowację pomnika poległych tam partyzantów. Kolejnym ważnym wydarzeniem i datą, która wymaga trwałego upamiętnienia, jest rocznica wysiedlenia ludności Skierbieszów i okolic. Od ludności gminy Skierbieszów okupant hitlerowski rozpoczął akcję wysiedleńczą na Zamojszczyźnie. Dlatego każdego roku pod koniec listopada koło jest jednym ze współorganizatorów uroczystości mających na celu upamiętnienie tragicznych wydarzeń, które rozegrały się 28 listopada 1942 r. Etos AK udało się utrwalić również w samym centrum Skierbieszowa, gdzie skwerowi, na wniosek koła, Rada Gminy Skierbieszów nadała imię AK. Zarząd Koła Rejonowego w Skierbieszowie czyni wszelkie starania, by nie zaginął etos AK oraz by czyny wojenne i wyjątkowo patriotyczna, pełna poświęceń (pomimo prześladowania i cierpień zadanych przez okupanta sowieckiego) postawa byłych żołnierzy AK pozostała na zawsze dla nowych pokoleń najlepszym wzorem, jak kochać swoją Ojczyznę.

Spotkania opłatkowe w Kole Rejonowym w Skierbieszowie,
fot. z archiwum koła, M. Bartoń