Uroczystości upamiętniające 73. Rocznicę odbicia więźniów z komunistycznego więzienia w Zamościu [RELACJA, ZDJĘCIA]
2019-05-08
W dniu 12 maja 2019 roku, pod honorowym patronatem Posła na Sejm RP Sławomira Zawiślaka i Wojewody Lubelskiego Przemysława Czarnka, odbyła się uroczystość obchodów 73. rocznicy upamiętniającej odbicie dnia 8 maja 1946 roku przez żołnierzy Armii Krajowej Wolność i Niezawisłość dowodzonych przez por. Romana Szczura ps. „Urszula” więźniów z komunistycznego więzienia w Zamościu. Organizatorami przedsięwzięcia byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Parafia Wojskowa pw. Św. Jana Bożego w Zamościu, 3. Zamojski Batalion Zmechanizowany w Zamościu, 25. Batalion Lekkiej Piechoty oraz Zakład Karny w Zamościu.
Niedzielne uroczystości to hołd oddany brawurowym działaniom, jakie miały miejsce w dniu 8 maja 1946 roku, kiedy to w godzinach wieczornych w ramach jednej z najsłynniejszych, ze względu na znakomite przygotowanie, brawurowe wykonanie oraz liczbę uwolnionych osób akcji dokonano odbicia więźniów z komunistycznego więzienia. Oddział żołnierzy Armii Krajowej – Wolność i Niezawisłość dowodzony przez por. Romana Szczura ps. „Urszula” w ww. akcji zdołał wyswobodzić 301 aresztowanych, w tym większość więźniów politycznych zaangażowanych w walkę o niepodległość Polski.
Uroczyste obchody rozpoczęły się o godz. 10.30 Mszą św. odprawioną pod przewodnictwem ks. kanonika płk Bogusława Romankiewicza w Parafii Wojskowej pw. Św. Jana Bożego w Zamościu. Następnie uczestnicy nabożeństwa przemaszerowali pod budynek Zakładu Karnego przy ul. S. Okrzei 14 w Zamościu, gdzie odbyła się część oficjalna. Uczestników uroczystości powitał Marian Derkacz Wiceprezes ŚZŻAK Okręg Zamość przedstawiając cel uroczystości organizowanej przez ŚZŻAK Okręg Zamość i ww. współorganizatorów. Na początku obchodów przeprowadzono ceremoniał wojskowy. Dowódca kompanii honorowej ppor. Andrzej Nowosad z 25 Batalionu Lekkiej Piechoty WOT, złożył meldunek o gotowości do uroczystości dowódcy Garnizonu Zamość ppłk Leszkowi Winogrodzkiemu. Następnie poczet flagowy w składzie d-ca pocztu sierż. Damian Kubina, flagowy szer. Kacper Kwaśniewski w asyście szer. Arkadiusza Kaszuby przygotował Flagę Narodową, która została podniesiona na maszt podczas uroczystego odśpiewania Hymnu przez zebranych uczestników.
Powitania uczestników uroczystości dokonał funkcjonariusz ZK Zamość mjr Maciej Baniak. Ww. powitał żołnierzy weteranów i kombatantów AK, WiN i BCh, rodzinę i krewnych Romana Szczura ps „Urszula”, Poczty sztandarowe uczestniczące w uroczystości, tj. WP z 25 Batalionu Lekkiej Piechoty w składzie: D-ca ppor. Jakub Ciastuła, chorąży plut. Paweł Mróz, asysta szer. Marcin Leszkiewicz, poczet ŚZŻAK Koło Rejonowe Stary Zamość w składzie: Dowódca ppor. Wiesław Smyk, chorąży szer. Marcin Schab, asysta szer. Zygmund Rusztyn, z Prezesem Koła por. Kazimierzem Niedzielą, poczet ŚZŻAK Okręg Zamość w składzie: D-ca kpt. Józef Łaba, chorąży sierż. Józef Konopka i asysta kpr. Franciszek Duda, funkcjonariuszy ZK Zamość w osobach: D-ca st.sierż. Karol Turczyn, chorąży sierż. Piotr Jabłoński, asysta plut. Mateusz Przytyła, Proboszcza Parafii Wojskowej św. Jana Bożego w Zamościu – Ks. Kanonika płk. Bogusława Romankiewicza, Dyrektora Zakładu Karnego w Zamościu – płk Dariusza Bernata, Zastępcę Dyrektora ZK w Zamościu – mjr Piotra Buraka, Dowódcę 3. Batalionu Zmechanizowanego w Zamościu – ppłk Leszka Winogrodzkiego, Komendanta 32 Zamojskiego WOG w Zamościu – ppłk Jerzego Muzykę, Komendanta WKU w Zamościu – ppłk Wojciecha Witka, Komendanta Miejskiego PSP w Zamościu – bryg. mgr inż. Jacka Sobczyńskiego, Komendanta Miejskiego Policji w Zamościu – insp. Wiesława Pawluka, którego reprezentował nadkomisarz, Komendanta Straży Miejskiej w Zamościu płk Mariana Puszkę, ppor. Edytę Kulińską – z 25 Batalionu Lekkiej Piechoty w Zamościu, Kierownik Klubu Batalionowego w Zamościu – Agnieszkę Biernacką, Harcmistrz ZHR Susiec – Annę Rojek, Posła na Sejm RP – Sławomira Zawiślaka, Starostę Zamojskiego – Stanisława Grześko, Przewodniczącego Rady Miasta Zamość – Piotra Błażewicza, Radną Miasta Zamość – Monikę Zawiślak, przedstawiciela oddziału IPN w Lublinie – dr. hab. Tomasza Panfil, Dyrektora Muzeum Zamojskiego – Andrzeja Urbańskiego, prezesów i przewodniczących związków i stowarzyszeń, dyrektorów szkół i burs międzyszkolnych, młodzież szkolną, harcerzy i zuchów, żołnierzy 25. Batalionu Lekkiej Piechoty, 3. Zamojskiego Batalionu Zmechanizowanego, funkcjonariuszy Służby Więziennictwa i Straży Miejskiej, członków grup rekonstrukcyjnych i osób biorących udział w inscenizacji: Grupy Rekonstrukcji Historycznej im. por Konrada Bartoszewskiego ps. „WIR”, Grupy Rekonstrukcji Historycznej 9 Pułku Piechoty Legionów, Tomaszowskiego Klubu Miłośników Historii, Grupy Rekonstrukcyjno-Historycznej ORDON Obwód Łańcut, Tomaszowskiego Szwadronu im. 1-go Pułku Korpusu Ochrony Pogranicza, Grupy Rekonstrukcji Historycznej Ludności Cywilnej Tomaszów Lubelski, Stowarzyszenia Zamość 1920, uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Zamościu „Ekonomik”, Bogusława Roczkowskiego (właściciela samochodu ciężarowego z ówczesnych lat), Aleksandra Brzozowskiego (właściciela konnego wózu taborowy) oraz mieszkańców miasta i okolicznych miejscowości.
Po powitaniu uczestników uroczystości głos zabrali: Poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak – Prezes ŚZŻAK Okręg Zamość, dr. hab. Tomasz Panfil z oddziału IPN w Lublinie oraz przedstawiciel rodziny Romana Szczura ps. „Urszula”- Adrian Mazurek. Następnie ppor. Edyta Kulińska z 25. Batalionu Lekkiej Piechoty w Zamościu odczytała Apel Pamięci, a ww. batalion oddał salwę honorową. Wiceprezes Marian Derkacz odczytał Uchwałę Zarządu ŚZŻAK Okręg Zamość z dnia 29 kwietnia 2019 r. Za szczególne zasługi na rzecz ŚZŻAK Okręg Zamość „Honorową Odznakę ŚZŻAK Okręg Zamość” wręczono: Dyrektorowi ZK Zamość – płk. Dariuszowi Bernatowi, Z-cy Dyrektora ZK Zamość – mjr Piotrowi Burakowi oraz członkowi władz ŚZŻAK Okręg Zamość – Jerzemu Michalcowi. Ww. odznaczenia wręczyli Prezes Związku Sławomir Zawiślak i Wiceprezes Marian Derkacz.
Tradycyjnie, w wykonaniu Grup Rekonstrukcji Historycznej, odbyła się także inscenizacja historyczna stanowiąca rekonstrukcję wydarzen z 8 maja 1946 roku. Za nagłośnienie wykorzystane podczas ww. obchodów odpowiadał st. sierż. sztab. Andrzej Bartnik.
Na zakończenie złożono wieńce i kwiaty pod umieszczoną w 2010 roku, dzięki staraniom ŚZŻAK O/Z, pamiątkową tablicą upamiętniającą akcję zdobycia zamojskiego więzienia oraz chwilą ciszy uczczono pamięć bohaterów. Wiceprezes SZZAK O/Z w imieniu wszystkich organizatorów serdecznie podziękował przybyłym za udział w ww. patriotycznej uroczystości, a sponsorom, w tym Urzędowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz PKP Linii Hutniczej Szerokotorowej dodatkowo za wsparcie uroczystości. W ramach podziękowania członkowie Grupy Rekonstrukcji Historycznej otrzymali również pamiątkowe dyplomy. Członkowie ŚZŻAK Okręgu Zamość wszystkim uczestnikom niedzielnych obchodów rozdawali bezpłatne płyty z wyprodukowanym przez Związek i TVP Lublin filmem pt. „Wszystko dla Polski – Powstanie Zamojskie 1942-1944”.
https://zyciezamoscia.pl/reportaze/73-rocznica-odbicia-wiezniow-w-zamosciu-inscenizacja/
http://wokolzamoscia.pl/73-rocznica-odbicia-wiezniow-z-komunistycznego-wiezienia-w-zamosciu/