Historia OP 9 Jan Turowski – kolejna publikacja historyczna wznowiona staraniem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość

2023-10-21

Dzięki staraniom Zarządu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość została wznowiona publikacja historyczna „Historia OP 9” autorstwa Jana Turowskiego.

Książka po raz pierwszy ukazała się w 2017 r. roku jako wydawnictwo naszego Związku, przygotowane przez jego członków i sympatyków.

Publikacja to kolejny wysiłek wydawniczy i finansowy ŚZŻAK Okręg Zamość wsparty przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Informujemy, że decyzją wydawcy podobnie jak inne, wcześniej opublikowane przez Związek, zostanie ona bezpłatnie przekazana do bibliotek szkolnych w regionie, innych podmiotów organizacyjnych, ogólnopolskich instytucji promujących najnowszą historię Polski oraz wszystkim chętnym osobom do wyczerpania nakładu po uprzednim zgłoszeniu chęci jej otrzymania drogą mailową na adres ŚZŻAK O/Z: akzam@tlen.pl lub telefonicznie: 507 159 010 (Biuro Poselskie Posła Sławomira Zawiślaka jednocześnie Prezesa Światowego  Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość).

Publikacja współfinansowana ze środków otrzymanych od Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

Wersja elektroniczna:

Dzięki projektom wydawniczym Związek realizuje ważne zadanie, jakim jest upowszechnianie i utrwalanie wiedzy związanej z okresem II wojny światowej w regionie oraz upamiętniania losów tych, którzy w tych wydarzeniach uczestniczyli.

To już kolejna, m.in. po „Dzienniku z lasu” B. Polakowskiego, czterotomowym wydawnictwie „Materiały do dziejów Zamojszczyzny w latach wojny 1939-1944”, „Dziennikach 1944-1954” „Dzienniku z lat okupacji Zamojszczyzny” autorstwa doktora Z. Klukowskiego, „Armii Krajowej na Zamojszczyźnie – J. Jóźwiakowskiego, „Łunach nad Huczwą i Bugiem. Walki oddziałów AK i BCh w Obwodzie Hrubieszowskim w latach 1939-1944”, publikacja wydana przez ŚZŻAK Okręg Zamość, a dotycząca historii naszego regionu. Decyzja o jej wznowieniu była odpowiedzią na docierające do Związku liczne apele mieszkańców regionu, nie tylko od grona lokalnych pasjonatów historii, lecz także tych osób, które w książce odnajdywały wątki z rodzinnych opowieści. Wszystkie wyżej wymienione publikacje dostępne są w wersji elektronicznej na stronie Związku w zakładce: https://akzamosc.pl/nasze-publikacje/.

Publikacja poświęcona jest historii działań bojowych Oddziału Partyzanckiego (OP 9) – 9 Pułku Piechoty Legionów Armii Krajowej, stworzonego do walki z niemieckim okupantem i oddziałami Ukraińskimi. Odnajdziemy w niej wiele wspomnień dowódców oddziałów Armii Krajowej o historii działań bojowych tego jednego z najbardziej walecznych pułków legionowych Armii Krajowej na Lubelszczyźnie. OP 9 to kryptonim oddziałów partyzanckich 9 Pułku Piechoty Legionów, który do wybuchu wojny w 1939 r. stacjonował w Zamościu. Tytuł ten i kryptonim został nadany rozkazem L. 1424 Komendy Okręgu w Lublinie z dnia 30 listopada 1943 r. Jego dowódcą został inspektor zamojski mjr Stanisław Prus „Adam”. W skład pułku weszły: I kompania dowodzona przez Jana Turowskiego „Norberta”, II kompania – dowódca Tadeusz Kuncewicz „Podkowa”, III „Kompania warszawska” – dowódca Zdzisław Wilusz „Sęk”, IV kompania – dowódca Włodzimierz Hascewicz „War”, V kompania – dowódca Józef Śmiech „Ciąg” i patrol pod dowództwem Witolda Kota „Osy”. Stan osobowy pułku wynosił 775 osób. W obwodzie AK Tomaszów Lubelski były: „Kompania Żelazna” Witolda Kopcia „Ligoty”, oddział Mariana Wardy „Polakowskiego” oraz Oddział Dywersji Bojowej „Drużyna Wschodnia”. W obwodzie hrubieszowskim zaś oddział Stefana Kwaśniewskiego „Wiktora” oraz oddział Stanisława Witamborskiego „Małego”. Z tych oddziałów w akcji „Burza” wzięło udział 1340 żołnierzy.

Autor książki Jan Turowski ps. „Grom”, „Jemioła”, „Kolba”, „Norbert”, „Tatar” – ur. 31.05. 1917 r. w Szczebrzeszynie, oficer służby stałej piechoty; sierżant podchorąży, podporucznik, porucznik (3 maja 1944), kapitan (1 czerwca 1945) był wyjątkową postacią zamojskiej konspiracji. Należał do najzdolniejszych oficerów Armii Krajowej. Cieszył się niezwykłą popularnością wśród żołnierzy i uznaniem przełożonych. Twórca I Batalionu 9 pułku piechoty Armii Krajowej a następnie adiutant dowódcy mjra Stanisława Prusa „Adama” i szef sztabu tej jednostki. Uczestnik akcji „Burza”, a po wkroczeniu armii sowieckiej pozostał nadal w czynnej konspiracji. Brał udział w wielu akcjach zbrojnych i dywersyjnych z pozytywnymi rezultatami. Wielokrotnie aresztowany, więziony na Zamku w Lublinie, później w Rawiczu i Sieradzu. Nie podjął współpracy z aparatem bezpieczeństwa, choć proponowano mu stanowiska o które nigdy nie zabiegał. Znał cenę wejścia w układ. Odmówił, gdyż tak nakazywał mu żołnierski honor i zwykłe ludzkie poczucie godności. Na wolność wyszedł 28 września 1955 r. Po ukończeniu studiów na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego przeniósł się na stałe do Lublina. Zmarł 16 września 1984 r. Został pochowany na cmentarzu przy ulicy Lipowej. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

Książka dotyczy działań Żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, którzy walczyli w Powstaniu Zamojskim i będzie wspierała działalność naszego Związku na rzecz upamiętnienia, podnoszenia do pamięci narodowej tego zwycięskiego czynu zbrojnego naszych Przodków. Jej wydanie jest kontynuacją działań podjętych w ubiegłym roku przez nasz Związek na rzecz upamiętnienia 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego, których intencją było przywrócenie należnej pamięci żołnierzom Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, walczącym za Ojczyznę i w obronie ludobójczo wysiedlanej polskiej ludności Zamojszczyzny, ofiar niemieckiej eksterminacji Narodu Polskiego na Zamojszczyźnie, w tym Dzieci Zamojszczyzny. Efektem tych starań była organizacja przez Prezesa ŚZŻAK O/Z, Posła na Sejm RP Sławomira Zawiślaka wspólnie z Szefem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Ministrem Janem Józefem Kasprzykiem, po raz pierwszy centralnej, państwowej uroczystości w Warszawie z okazji 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego. Następnie organizacja w Zamościu regionalnych uroczystości z okazji ww. rocznicy, które uświetnił m.in. koncert patriotyczny w wykonaniu Orkiestry Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego oraz konferencji naukowej poświęconej Powstaniu Zamojskiemu z udziałem m.in. prof. dr hab. med. Barbara Oesch-Bartłomowicz – wnuczka żołnierza Batalionów Chłopskich ppłk. Franciszka Bartłomowicza ps. „Grzmot”, Komendanta  IV Obwodu Batalionów Chłopskich na Zamojszczyźnie, głównego organizatora i pierwszego przywódcy Powstania Zamojskiego, organizatora I Kompanii Kadrowej, która walczyła w bitwie pod Wojda, organizatora i dowódcy bitwy pod Zaborecznem i Różą, najważniejszego, zwycięskiego starcia żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego w czasie Powstania Zamojskiego.

Zarząd ŚZŻAK Okręg Zamość serdecznie dziękuje Urzędowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych za wsparcie finansowe, dzięki któremu udało się wydać niniejszą publikację.