Uroczystości 80. rocznicy przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową w Biłgoraju
2022-02-14
Uroczystości 80. rocznicy przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową w Biłgoraju odbyły się 11 lutego 2022 r. Organizatorami obchodów byli ŚZŻAK Okręg Zamość Koło Rejonowe Biłgoraj i Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących. Uroczystości rozpoczęły się o godz. 12.30 od mszy św. w Kościele pw. WNMP. W kościele pojawiły się poczty sztandarowe szkół biłgorajskich, Starostwa Biłgorajskiego, Miasta Biłgoraj, delegacje kombatanckie, samorządowe, parlamentarzystów, organizacji pozarządowych i obywatelskich oraz młodzież szkolna. Wielka szkoda,żenie mogę dzisiaj powitać również weteranów, żołnierzy AK, naszych rodziców, a waszych szanowna młodzieży, dziadków. Ci bohaterowie, w większości odeszli już na wieczną wartę. Spotkaliśmy się dziś na uroczystej Mszy Świętej w intencji Ojczyzny, kontynuował witając uczestników prezes ŚZŻAK Koło Biłgoraj Tomasz Książek, by modlitwą uczcić 80 rocznicę powołania do życia AK. Armii, która na swych sztandarach nosiła dumne hasło „Bóg Honor Ojczyzna”.
Spotkaliśmy się również, by utrwalać w narodowej pamięci, szczególnie młodego pokolenia, podstawowe prawdy historyczne, o tym kto był najeźdźcą i agresorem, a kto ofiarą. Droga do powstania AK była konsekwencją zdarzeń wojennych września 1939 roku, była kontynuacją walki z najeźdźcą niemieckim, a także sowieckim, w walce o niepodległą i suwerenną Ojczyznę. 14 lutego 1942 r. ZWZ został przemianowany na Armię Krajową. AK była główną, realną wojskową i moralną siłą, która w latach okupacji przeciwstawiła się terrorowi okupanta. AK była największą podziemną armią okupowanej Europy. Na terenie kraju, w szczytowym okresie ogólnokrajowej akcji „Burza” AK liczyła około 400 tysięcy żołnierzy. Była większą siłą zbrojną niż regularna armia francuska. Głównymi formami walki w kraju z okupantem niemieckim była walka partyzancka, były to: bitwy, potyczki, dywersje na liniach frontu, odbijanie więźniów, ochrona ludności cywilnej. W okresie okupacji struktura organizacyjna AK opracowana była zgodnie z potrzebami konspiracji i walki partyzanckiej. Położenie Obwodu Biłgorajskiego w Puszczy Solskiej sprzyjało działalności partyzanckiej. To na Ziemi Biłgorajskiej pod Osuchami w ramach niemieckiej akcji „Sturmwind II” rozegrała się największa, po stronie aliantów zachodnich partyzancka bitwa z 30-to tysięcznymi regularnymi jednostkami niemieckiego Wehrmachtu. Dziś oddając obywatelską, żołnierską cześć, honor i pamięć należy głośno mówić i przypomnieć, że w bitwie tej walczyli: nasi ojcowie, dziadkowie w zgrupowaniu AK i BCh. Dowódcą zgrupowania był mjr Edward Markiewicz ps. „Kalina”. Po morderczych walkach 24 i 25- czerwca 1944 roku, zdradzie oddziałów sowieckich i Armii Ludowej, które to oddziały pomimo planów wspólnego z AK przebicia, okrążenia nocą w przeddzień bitwy, nie dotrzymując ustaleń, przebiły się same w innym kierunku, unikając bitwy uszły, pozostawiając oddziały AK i BCh same w kotle okrążenia z 30 tys. armią niemiecką, w proporcji sił 1 do 30-tu. W związku z pacyfikacją wsi biłgorajskich w czerwcu 1944 r. dokonano mobilizacji placówek, formując stały leśny oddział partyzancki ze stanem około 200 osób. W takiej też strukturze organizacyjnej Biłgorajanie walczyli pod Osuchami. W bitwie biłgorajski oddział pod dowództwem Józefa Steglińskiego ps. „Cord” stracił około 50% stanu osobowego. W bitwie zginął także dowódca por. „Cord”. Pomimo tak niesprzyjających uwarunkowań, partyzanci AK Obwodu Biłgoraj nadal kontynuowali czynną walkę. W pierwszych miesiącach 1945 roku skompletowano nową Komendę Obwodu z mjr. Józefem Gniewkowskim ps. „Orsza” na czele. Żołnierze AK Obwodu Biłgoraj w okresie okupacji niemieckiej dwukrotnie zorganizowali udane akcje wyswobodzenia więźniów z biłgorajskiego więzienia. Pierwsza 24 września 1943 r., druga 20 grudnia 1943 r. Trzecia w trakcie okupacji sowieckiej 28 stycznia 1944 roku kiedy to biłgorajskie więzienie przejęli komuniści spod znaku UB, przetrzymując w nim głównie więźniów politycznych, a szczególnie żołnierzy Armii Krajowej. Dnia 1.02.1944 r. w okupowanej Warszawie w brawurowej, trwającej kilka minut akcji pod nosem Niemców, na rozkaz Komendy Głównej, grupa specjalna AK dokonała zamachu wykonując wyrok na kacie Warszawy, gubernatorze Franku Kuthera. Sukcesem AK w skali działań europejskich i światowych było dostarczenie przez wywiad AK aliantom zachodnim planów rakiet V1 i V2, które w przyszłości stały się częścią programu kosmiczno-atomowego USA. To Polacy złamali szyfr niemieckiej „enigmy”, przyspieszając zakończenie wojny. To dzięki wywiadowi AK, alianci otrzymali plany i informacje o obozach koncentracyjnych, o Holokauście narodu żydowskiego. To emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego Jan Karski dotarł do prezydenta USA, przekazując mu osobiście informacje o Holokauście narodu żydowskiego. To oficer AK rotmistrz Witold Pilecki dał się złapać by, jako więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu organizować w nim ruch oporu informując i prosząc aliantów o zbombardowanie torów kolejowych, dowożących nowe transporty Żydów wprost do komór gazowych. Niestety,ze strony wielkich ówczesnego świata nie było żadnej reakcji w obronie mordowanych w sposób przemysłowy, w niemieckich komorach gazowych europejskich Żydów Polaków, Romów, Rosjan, mordowanych w obozach koncentracyjnych wybudowanych przez Niemców na terenie okupowanej Polski. Niestety fakty te, nie funkcjonują w historycznej świadomości i pamięci szczególnie zachodnich Europejczyków. Pytanie nasuwa się samo. Dlaczego? Innym przykładem walki partyzanckiej, AK w szczególności w powiecie biłgorajskim była odpowiedź na niemieckie akcje pacyfikacyjno-wysiedleńcze ludności polskiej. OddziałyDywersji Bojowej AK zaczęły atakować zasiedlane przez niemieckich i ukraińskich kolonistów polskie wsie. Niemcy w ramach akcji „Wehrwolf” zamierzali zasiedlić kolonistami 700 wsi. AK przeprowadziła wiele akcji osłonowych dla polskiej ludności. Ich zasięg i siła były tak wielkie, że przeszły do historii pod nazwą „Powstania Zamojskiego.” W efekcie Niemcy zawiesili akcję wysiedleńczą. Pomimo że Armia Krajowa stanowiła część wielkiej machiny koalicyjnej zostaliśmy przez Stany Zjednoczone i Anglię zdradzeni. W Jałcie, Stalin, Churchill i Roosevelt dokonali nowego podziału Europy. Polska oddana została w strefę wpływów Sowietów, tracąc tym samym niepodległości na długie dziesięciolecia. W konsekwencji tych ustaleń w Inspektoracie Zamojskim 30 lipca 1944 r. odbyło się rozformowanie AK. Natomiast rozwiązanie AK, w kraju nastąpiło 19 stycznia 1945 r. w czasie kiedy wojska sowieckie zwycięsko wkraczały do wyludnionej i zburzonej Warszawy. Ostatecznie to Stalin i polscy komuniści napisali nam nową zakłamaną historię, zamieniając kata w bohatera. Obdarci z wiary, etosu, własnej historii, upokorzeni Jałtą mieliśmy na zawsze stać się sowieckim wasalem. Stworzony w Polsce na wzór sowieckiego NKWD, Urząd Bezpieczeństwa dyspozycyjni sędziowie, prokuratorzy w imię obcych interesów, przeciw własnemu narodowi skazywali na śmierć gułagi, więzienia, obozy pracy najlepszych synów Ziemi Biłgorajskiej, w tym głównie członków Armii Krajowej. Do lat 90-tych tablice upamiętniające działalność AK w okresie okupacji niemieckiej, fundowane przez społeczności lokalne w miejscach publicznych były bardzo ograniczane i rzadkie, a umieszczane na tablicach teksty podlegały ścisłej cenzurze. Wielkim sojusznikiem i jedynym sprzymierzeńcem AK oraz niepodległościowych środowisk był Polski Kościół. To głównie w świątyniach mogły pojawić się tablice upamiętniające martyrologię Narodu Polskiego. To tutaj, Polacy w latach komunistycznego upodlenia mogli czcić swoich prawdziwych bohaterów. Dzisiaj zgodnie z naszą tradycją, także tu, w świątyni przy takiej tablicy, złożymy symboliczne kwiaty, upamiętniając żołnierzy AK. Na szczęście czasy PRLu mamy już poza sobą. Cieszy, napawa nas otuchą i nadzieją, przywracanie AK zasłużonego honoru. W polskim społeczeństwie buduje się etos, żołnierza obrońcy Ojczyzny, nawiązując do tradycji AK. Powstają klasy mundurowe. Powstają polskie historyczne seriale filmowe, ukazujące ideały i walkę żołnierzy AK. Powstają grupy rekonstrukcji historycznych, odwołujące się do tradycji etosu i bohaterów AK, czego przykładem jest Biłgorajska Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Wir”. Odbywają się uroczystości patriotyczne rocznicowe takie jak dzisiejsze spotkanie. Cześć i chwała bohaterom! Cześć i chwała AK! Tym zawołaniem zakończył swoje wystąpienie prezes Tomasz Książek.
Kolejnym punktem programu uroczystości był montaż słowno-muzyczny w wykonaniu młodzieży Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Biłgoraju. Po którym, dziękując młodzieży Tomasz Książek zaanonsował kolejny punkt programu. Dzisiejsze spotkanie to także okazja, by przypomnieć również dwie daty charakteryzujące naszą współpracę z młodym pokoleniem Polaków. Jest to 30-ta rocznica nawiązania współpracy z I LO im. ONZ w Biłgoraju, to także 20-ta rocznica utworzenia przez młodzież Pocztu Sztandarowego, opieki i prezentacji w trakcie uroczystości Sztandaru Obwodu Biłgorajskiego AK. Na wniosek ŚZŻAK Koło Biłgoraj Zarząd ŚZŻAK Okręg Zamość uchwałą z dnia 10.01.2022 r. postanowił uhonorować Odznaką Zasługi ŚZŻAK, współpracujące z naszym Związkiem w służbie społeczeństwu i państwu Szkoły, tj.: I Liceum Ogólnokształcące im. ONZ w Biłgoraju oraz Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Biłgoraju. W uroczystej ceremonii uhonorowania certyfikatami i wręczenia odznak uczestniczyli prezes ŚZŻAK Okręg Zamość poseł na Sejm RP Pan Sławomir Zawiślak oraz członkowie Zarządu ŚZŻAK Koło Biłgoraj panowie Ryszard Kozdra i Jan Perkowski. W imieniu I LO im. ONZ w Biłgoraju odznakę odebrała Pani Dyrektor Jolanta Rycyk. W imieniu Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Biłgoraju Pan Dyrektor dr Adam Balicki. Biłgorajskie obchody 80-tej rocznicy powstania Armii Krajowej zakończyły się złożeniem kwiatów i wieńców przy pomniku Armii Krajowej na „Skwerze Solidarności” w Biłgoraju.
https://www.kronikatygodnia.pl/wiadomosci/30435,bilgoraj-80-rocznica-utworzenia-armii-krajowej
https://gazetabilgoraj.pl/uroczystosci-80-rocznicy-utworzenia-armii-krajowej-zdjecia-film/
https://bilgorajska.pl/aktualnosc,25911,0,0,0,Rocznica-powstania-Armii-Krajowej-w-Bilgoraju.html
http://bilgoraj.com.pl/z-milosci-do-ojczyzny-i-z-umilowania-wolnosci-bilgorajskie-obchody-80-rocznicy-powstania-armii-krajowej-foto,,3,1,1,1,28886,n.html
