Organizacja widowiska historycznego – rekonstrukcji rozbicia więzienia PUBP w Tomaszowie Lubelskim przez oddział Armii Krajowej Kompanii Narol pod dowództwem Karola Kosteckiego ps. „Kostek”

2021-11-22

W niedzielę, 14 listopada br. w Tomaszowie Lubelskim dzięki współpracy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, władz samorządowych Miasta Tomaszów Lubelski, Stowarzyszenia Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna oraz Jednostki Strzeleckiej 2019 im. Gen. Tadeusza Piskora w Tomaszowie Lubelskim, GRH 2 Pułku Strzelców Konnych, GRH „WIR” z Biłgoraja, GRH Ludności Cywilnej Tomaszów Lubelski, Tomaszowskiego Szwadronu im. 1 Pułku Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza, Stowarzyszenia Moje Nowosiółki, Przemyskiego Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej zostało zorganizowane widowisko historyczne — przypominające rozbicie więzienia PUBP w Tomaszowie Lubelskim przez podległy Zamojskiemu Inspektoratowi Armii Krajowej — Rejon V Obwód Tomaszów Lubelski oddział Armii Krajowej – 1 Kompanii Narol pod dowództwem Karola Kosteckiego ps. „Kostek”.

Wydarzenie współfinansował Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Organizacja widowiska historycznego miała na celu odtworzenie wydarzeń sprzed 76 lat. W nocy z 13 na 14 listopada 1945 r. szybko zebrany oddział Armii Krajowej Kompanii Narol pod dowództwem por. Karola Kosteckiego ps. „Kostek” skutecznie przeprowadził brawurową akcję, która zakończyła się uwolnieniem z więzienia komunistycznego w Tomaszowie Lub., zwanego „Smoczą Jamą” przetrzymywanych tam więźniów, w tym żołnierzy polskiego podziemia. Bez strat własnych  z aresztu uwolniono ok. siedemdziesięciu więźniów.

Uroczystość rozpoczęła się Mszą Świętą odprawioną w intencji Ojczyzny oraz uczestników  historycznych wydarzeń w Kościele pw. Najświętszego Serca Jezusa w Tomaszowie Lubelskim.  We mszy świętej wraz z licznymi mieszkańcami miasta uczestniczyła delegacja ŚZŻAK Okręg Zamość na czele z Prezesem S. Zawiślakiem oraz poczty sztandarowe Związku, władze samorządowe miasta: Zastępca Burmistrza Pani Renata Miziuk, Wiceprzewodnicząca Rady Miasta Pani Monika Ewa Pikuła, Nadleśniczy Leszek Dmitroca — Nadleśnictwo Tomaszów Lubelski, przedstawiciele służb mundurowych, Harcmistrz Anna Rojek wraz z harcerzami z 10. DH „Traperski Krąg” z Suśca a także  harcerze z tomaszowskich struktur ZHR.

Po nabożeństwie przed budynkiem byłego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy ulicy Lwowskiej 64 w Tomaszowie Lubelskim odbyła się część oficjalna. W imieniu organizatorów gości wydarzenia powitała  Zastępca  Burmistrza Miasta Tomaszów Lub. Pani Renata Miziuk. Następnie głos zabrał Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość Poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak, który przedstawił rys historyczny rekonstruowanych wydarzeń. W/w podziękował współorganizatorom za realizację zainicjonowanego przez ŚZŻAK O/Z projektu upamiętniającego brawurową akcję powojennego niepodległościowego podziemia. Skutecznie realizowane wspólne działanie wydobywające na światło dzienne ważny sukces naszych przodków — walczących o wolność Ojczyzny oraz przeciwstawiających się okrutnym represjom władzy komunistycznej.

Po wystąpieniach okolicznościowych odbyła się – obserwowana przez licznych mieszkańców – rekonstrukcja historyczna akcji rozbicia więzienia PUBP „Smocza Jama” w wykonaniu: GRH 2 Pułku Strzelców Konnych, GRH „WIR” z Biłgoraja, GRH Ludności Cywilnej Tomaszów Lubelski, Tomaszowskiego Szwadronu im. 1 Pułku Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza, Stowarzyszenia Moje Nowosiółki, Przemyskiego Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej, Jednostki Strzeleckiej 2019 im. Gen. Tadeusza Piskora w Tomaszowie Lubelskim i Stowarzyszenia „Zamość 1920”. Rekonstrukcję swoim barwnym i profesjonalnym komentarzem wzbogacił prof. Andrzej Olejko. Koordynatorem projektu był Jarosław Antoszewski.

Po zakończeniu widowiska historycznego  delegacje uczestników uroczystości złożyły kwiaty i wieńce pod tablicą pamiątkową, upamiętniającą ofiary katowni UB w Tomaszowie Lubelskim.

Na zakończenie uroczystości Prezes ŚZŻAK Okręg Zamość Poseł Sławomir Zawiślak podziękował władzom Tomaszowa Lubelskiego za dobrą współpracę ze Związkiem, wsparcie finansowe organizacji inscenizacji, ponadto wyraził wdzięczność instytucjom, organizacjom społecznym wspierającym pracę Związku. W/w podziękował za przyjęcie zaproszenia i udział wszystkim obecnym na uroczystości osobom, w tym mieszkańcom miasta i regionu.

Przedstawiciele władz samorządowych miasta, członkowie grup rekonstrukcji historycznych otrzymali stosowne, okolicznościowe dyplomy oraz dodatkowo w prezencie od władz  ŚZŻAK AK O/Z najnowszą publikację wydaną przez ŚZŻAK O/Z Jerzego Jóźwiakowskiego pt. „Armia Krajowa na Zamojszczyźnie”.
W uroczystości udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych, lokalnych organizacji społecznych, liczni pasjonaci historii oraz mieszkańcy regionu.

https://lublin.tvp.pl/56923585/rekonstrukcja-historyczna-rozbicia-smoczej-jamy-w-tomaszowie-lubelskiem

https://dzieje.pl/wiadomosci/rekonstrukcja-historyczna-w-76-rocznice-rozbicia-wiezienia-pubp-w-tomaszowie-lubelskim

https://pl-pl.facebook.com/umtomaszow/photos/pcb.1562518210765694/1562517334099115/?type=3&theater