26 lutego 1927 – ustanowienie Mazurka Dąbrowskiego jako oficjalnego hymnu Państwowego Rzeczypospolitej Polskiej

2021-02-26

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech towarzyszy Polakom od ponad dwustu lat. Hymnem narodowym jest od niespełna stu lat. Hymny narodowe pojawiły się wraz z powstawaniem państw narodowych w XIX wieku.

Oficjalnym hymnem Polski Mazurek Dąbrowskiego został 26 lutego 1927 roku, jednak nie z mocy konstytucji, jak w wypadku herbu i flagi, ale na podstawie rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych.

W historii polskiego narodu na przestrzeni wieków inne pieśni pełniły funkcję narodowego hymnu.I tak Bogurodzica – najstarsza polska pieśń religijna i najstarszy polski tekst poetycki uznawany jest za pierwszy hymn Polski.  Za hymn Polski była uznawana również pieśń Gaude Mater Polonia, co znaczy Raduj się Matko, Polsko. W okresie zaborów popularna była pieśń z 1816 roku Boże, coś Polskę… Po odzyskaniu niepodległości pieśń była poważnym kandydatem na hymn Polski.

W 1797 roku w północnych Włoszech przy boku armii francuskiej powstały Legiony Polskie pod dowództwem generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Tam również narodziła się pieśń, która bardzo szybko zyskała popularność wśród legionowych żołnierzy, dotarła również na tereny wszystkich trzech zaborów. Autorem słów Pieśni Legionów Polskich we Włoszech był Józef Wybicki, pisarz i polityk.

Tekst Pieśni Legionów… powstał latem 1797 roku do zasłyszanej melodii ludowego mazurka. Po raz pierwszy wykonano ją w lipcu tego samego roku podczas uroczystego pożegnania legionistów, opuszczających miejsce stacjonowania w Reggio Emilia. Drukiem tekst pieśni ukazał się w 1899 roku w polskim piśmie wydawanym we Włoszech.

W Polsce pieśń potocznie nazywaną Mazurkiem Dąbrowskiego usłyszano w 1806 roku, kiedy Legiony pod dowództwem generała Dąbrowskiego dotarły do Poznania. Śpiewali ją żołnierze Księstwa Warszawskiego i żołnierze powstań narodowych w 1831 i 1863 roku. Intonowano ją przy okazji świąt narodowych. Była najpopularniejszą pieśnią „ku pokrzepieniu serc”. W XIX wieku słowa Mazurka… były  tłumaczone przez europejskich poetów, solidaryzujących się z Polakami walczącymi o niepodległość. Utwór przełożono na 17 języków. Szczególną popularnością cieszył się w 1848 roku – podczas wydarzeń rewolucyjnych Wiosny Ludów rozbrzmiewał na ulicach Wiednia, Pragi, Berlina.

Hymn śpiewany jest podczas uroczystych chwil. Publicznie hymn państwowy wykonuje się lub odtwarza w szczególności w czasie uroczystości oraz świąt i rocznic państwowych. Podczas wykonywania lub odtwarzania hymnu państwowego obowiązuje zachowanie powagi i spokoju. Osoby obecne podczas publicznego wykonywania lub odtwarzania hymnu stoją w postawie wyrażającej szacunek, a ponadto mężczyźni w ubraniach cywilnych – zdejmują nakrycia głowy, zaś osoby w umundurowaniu obejmującym nakrycie głowy, niebędące w zorganizowanej grupie – oddają honory przez salutowanie. Poczty sztandarowe podczas wykonywania lub odtwarzania hymnu oddają honory przez pochylenie sztandaru. Przepisy, wydane na podstawie ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, określają zachowanie umundurowanych osób występujących w zorganizowanej grupie.

Hymn Rzeczypospolitej Polskiej powinien być wykonywany lub odtwarzany w sposób zapewniający mu należną cześć i szacunek. W szczególności zabrania się wykonywania hymnu ze zmienioną melodią lub tekstem. Hymn państwowy można wykonywać w opracowaniach wokalnych, instrumentalnych oraz wokalno-instrumentalnych, zgodnych z ustawową wersją melodyczną i jej harmonizacją. Zapisy nutowe oraz dźwiękowy według harmonizacji profesora Kazimierza Sikorskiego dostępne są na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Dzisiaj Mazurek Dąbrowskiego jest chroniony przez zapis w Konstytucji RP i ustawę o symbolach narodowych. Naruszenie przepisów o hymnie RP stanowi wykroczenie zagrożone karą aresztu lub grzywny. Istnienie ochrony prawnej hymnu wynika bezpośrednio z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (art. 28).