Uroczystości upamiętniające 75. rocznicę obrony Brzezin – śladami por. Stefana Kobosa ps. „Wrzos” [RELACJA, ZDJĘCIA]

2019-06-05

plakat brzeziny 2019W dniu 25 maja 2019 roku, pod honorowym patronatem Posła na Sejm RP Sławomira Zawiślaka i Wojewody Lubelskiego Przemysława Czarnka, odbyła się uroczystość obchodów 75. rocznicy upamiętniającej obronę Brzezin – śladami por. Stefana Kobosa ps. „Wrzos” w miejscowości Brzeziny (gmina Bełżec). Organizatorami przedsięwzięcia byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, Stowarzyszenie „Ocalić od zapomnienia” w Brzezinach oraz Gmina Bełżec przy współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Bełżcu, Powiatem Tomaszowskim, Nadleśnictwem Tomaszów Lubelski. Ww. projekt został dofinansowany ze środków Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Instytutu Pamięci Narodowej.

Sobotnie uroczystości to hołd oddany porucznikowi Stefanowi Kobosowi pseudonim „Wrzos” nazywanemu partyzancką legendą Lubelszczyzny, jednemu z Żołnierzy Niezłomnych zasłużonych m.in. w skutecznej obronie miejscowości Brzeziny. Pomysłodawcą i koordynatorem projektu był Poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak – Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość. Wspólnie z Prezes Stowarzyszenia „Ocalić od zapomnienia” w Brzezinach, Panią Magdaleną Szczepańską, z którą Związek od lat aktywnie współpracuje, uroczystość 75. rocznicy obrony Brzezin udało się należycie upamiętnić.

Losy Stefana Kobosa ps. „Wrzos” nierozerwalnie splotły się z losami mieszkańców Brzezin, całej Lubelszczyzny  a także Podkarpacia. Swoją wojskową karierę Kobos rozpoczął w wieku 16 lat, w Legionach Piłsudskiego. Najpierw brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a następnie w II wojnie światowej, gdzie dowodził kompanią walczącą w okolicach Przemyśla, Lwowa i Stanisławowa. „Wrzos” to także jeden z pierwszych organizatorów podziemnych struktur wojskowych, a zarazem jeden z ostatnich konspiratorów. Wymykał się obławom organizowanym przez komunistyczne władze, aż do 1956 r. Skazany na dożywocie, kolejne lata spędził w ciężkim, stalinowskim więzieniu we Wronkach, skąd wyszedł dopiero w wieku 62 lat i to z uwagi na pogarszający się stan zdrowia. Zmarł w 1976 r.

Niedzielne obchody rozpoczęły się o godz. 12.00  Mszą Św. odprawioną pod przewodnictwem ks. kanonika Stanisława Szałańskiego w kaplicy św. Wojciecha w Brzezinach. Po nabożeństwie, w miejscu gdzie ukrywał się por. Stefan Kobos, odsłonięto dwie tablice informacyjne ku pamięci ww. i jego najbliższych współpracowników – Eugeniusza Szczepańskiego i Edmunda Szczepańskiego. Uroczystego odsłonięcia tablic dokonali siostrzeniec por. Stefana Kobosa – Czesław Polaczek oraz córka Eugeniusza Szczepańskiego – Danuta Wagner. Następnie Wojciech Hanus z IPN /O Rzeszów autor książki  pt. „Jeden z ostatnich. Stefan Kobos „Wrzos” (1900–1976). Przyczynek do dziejów konspiracji niepodległościowej  na  Narolszczyźnie” przedstawił zarys aresztowania a naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN O/Lublin Jacek Romanek odczytał raport z aresztowania porucznika. Po odsłonięciu ww. tablic uczestnicy przeszli na plac, gdzie rozpoczęły się oficjalne uroczystości. W obecności Pocztów Sztandarowych i Kompanii Honorowej 2. Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” na czele z mjr. Tomaszem Sucheckim oraz mł. chor. Andrzejem Leśko, przy akompaniamencie Orkiestry Dętej z Łosińca odśpiewano Hymn Narodowy.

W imieniu organizatorów wszystkich zgromadzonych powitała Prezes Stowarzyszenia „Ocalić od zapomnienia” w Brzezinach – Magdalena Szczepańska. Kolejnym punktem uroczystości było odsłonięcie tablicy upamiętniającej żołnierzy Armii Krajowej, Kompanii Narol III plutonu Brzeziny Bełżeckie, którego dokonali Wójt Gminy Bełżec Andrzej Adamek i Prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość Poseł Sławomir Zawiślak. Odnosząc się do wydarzeń mających miejsce w Brzezinach Prezes Związku S. Zawiślak przeczytał list por. Stefana Kobosa skierowany do mieszkańców Brzezin, który nigdy do nich nie dotarł ponieważ trafił w ręce UB. Podczas uroczystości miało miejsce także uroczyste wręczenie odznaczeń okolicznościowych. Medalami „Pro Patria” przyznawanymi na wniosek Prezesa ŚZŻAK Okręg Zamość przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Józefa Kasprzyka zostali wyróżni: Wojciech Hanus, Stanisław Kucharski, Marian Maryńczak, Kamila Maślanka, Magdalena Szczepańska, Dominik Zygmunt Szczepański, Danuta Wagner, Andrzej Wojtyło oraz Wojciech Żukowski. W gronie uhonorowanych  odznaką za szczególne zasługi  na rzecz ŚZŻAK Okręg Zamość tzw. „Honorową Odznaką ŚZŻAK Okręg Zamość” znaleźli się: Stanisław Kuśmierczak, Stanisław Jarosz, Bronisław Kuc, Adam Stanisław Wielgosz, Aleksandra Hadaś, Czesław Polaczek, Danuta Wagner, Dominik Zygmunt Szczepański, Wiesław Cielica oraz Wojciech Hanus.

Po wręczeniu odznaczeń ppor. Magdalena Kwaśniak odczytała Apel Pamięci, następnie Wojskowa Asysta Honorowa 2. Hrubieszowskiego Pułku Rozpoznawczego pod dowództwem kpt. Konrada Osadowskiego oddała salwę honorową. W tej części głos zabrała również siostrzenica Karola Kosteckiego – Aleksandra Hadaś. Po zakończeniu części oficjalnej wystąpił zespół Marase oraz harcerze z 10 Drużyny Harcerskiej „Traperski Krąg”z Suśca.

brzeziny 2019Jednym z elementów obchodów rocznicowych była inscenizacja historyczna stanowiąca rekonstrukcję wydarzeń obrony Brzezin z 22 maja 1944 r. w wykonaniu grup rekonstrukcyjnych z Podkarpacia i Lubelszczyzny. Rekonstrukcja wydarzeń przedstawiająca próbę pacyfikacji wsi przez UPA i odparcie ataku przez żołnierzy AK wraz z wspierającymi ich mieszkańcami Brzezin, w której udział wzięły m.in.: Tomaszowski Szwadron im. 1-go Pułku Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza, Grupa Rekonstrukcji Historycznej 9 Pułk Piechoty Legionów, Grupa Rekonstrukcji Historycznej WIR, Grupa Rekonstrukcji Historycznej Ordon, Grupa Ludności Cywilnej Tomaszów Lubelski, Stowarzyszenie Zamość 1920, przygotowana została przez prezesa Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 9 Pułku Piechoty Legionów Marka Gwoździuka.

Narrację poprowadził Adam Wielgosz. Organizatorzy zapewnili także dla uczestników obchodów ciepły poczęstunek partyzancki – wojskową grochówkę.

Podczas uroczystości członkowie ŚZŻAK Okręg Zamość przekazali natomiast uczestnikom bezpłatne egzemplarze czterotomowego wydawnictwa pod red. dra Zygmunta Klukowskiego pt. „Materiały do dziejów Zamojszczyzny w latach wojny 1939-1944”.

Uroczystym obchodom towarzyszyła także wystawa pt. „75. rocznica obrony Brzezin – śladami por. Stefana Kobosa „Wrzosa”.

Sponsorami wydarzenia byli: PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa sp. z o.o., Fundacja PGE, Mobil-Dach Dariusz Kuźniarz, BRO-Bud Zbigniew Misiewicz, Tom –Net Jan Koper, Praktibud Adam Gwizdała.

Organizatorzy 75. rocznicy obrony Brzezin serdecznie dziękują wszystkim osobom, sponsorom i organizacjom, dzięki którym udało się zorganizować to wspaniałe wydarzenie.