Koło Uchanie

Obecny Zarząd
• prezes – Andrzej Jaroszyński – tel. 507693838
• wiceprezes – Jolanta Kusik
• sekretarz – Andrzej Rosiński – tel. 607600147
• skarbnik – Leszek Wojda
• członek – Stanisław Szpunar

Adres e-mail:

ak.uchanie@gmail.com

Działalność
Realizacja zadań Koła w Uchaniach wynika z założeń Statutu SZŻAK. Najważniejszym – oprócz integracji środowiska kombatanckiego, jest zapewnienie kontynuacji pamięci i dobrego imienia AK przez kolejne pokolenia. Służy temu aktywny udział w wydarzeniach upamiętniających tragiczną historię Zamojszczyzny, inicjowanie różnych uroczystości na terenie gminy, otwarcie się na współpracę z otoczeniem. Nie bez znaczenia jest także osobiste zaangażowanie członków Koła. Dotychczasowi prezesi – Antoni Wiech i Andrzej Jaroszyński – mają duże zasługi w tym obszarze, aktywizując się nie tylko na rzecz Koła, ale całego Okręgu.

Miejsca pamięci
Na terenie gminy Uchanie znajdują się cztery miejsca upamiętniające zbrodnie i ofiary okresu okupacji, z którymi związane są różnego rodzaju działania – uroczystości, dbanie o porządek, remonty itd:

• pomnik w lesie Bondysz w miejscowości Staszic – miejsce mordu w 1944 r. 24 mieszkańców gminy. Pomnik odsłonięto w 1997 r. jako symbol pomordowanych kolegów z AK i WiN przez Niemców, NKWD i UB w latach 1944– 1947. Każdego roku z inicjatywy Koła odbywa się uroczysta msza św.
• grób kpr. Ryszarda Kastrzeja ps. „Zawieja” przy figurze Matki Boskiej w Rozkoszówce – miejsce pochówku ostatniej ofiary faszyzmu na terenie gminy Uchanie, żołnierza AK zamordowanego w 1947 r. przez UB w Kolonii Staszic.
• pomnik w Pielakach poświęcony pamięci zastrzelonych przez Ukraińców żołnierzy AK w 1944 r, odsłonięty w 1992 r.–– pomnik Nieznanego Żołnierza na cmentarzu parafialnym w Uchaniach, wystawiony w latach siedemdziesiątych XX w. przez ówczesne władze. Zmodernizowany
  dzięki staraniom prezesa Jaroszyńskiego (temat odnowy pomnika rozpoczęto jeszcze w 1995 r.), uroczyście poświęcony 3.11.2012 r.

Współpraca
Od początku działalności Koło utrzymywało ścisłą współpracę z Okręgiem, a także z innymi kołami z terenu Zamojszczyzny. Dobrze układały się również relacje z władzami samorządowymi, organizacjami i instytucjami lokalnymi. W gronie tym znajduje się m.in. ZKRPiBWP, parafia rzymsko-katolicka, GOK, Biblioteka, GOPS, 2 Hrubieszowski Pułk Rozpoznawczy im. mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, Szkoła Podstawowa w Uchaniach im. Papieża Jana Pawła II, Bank Spółdzielczy w Uchaniach.

Wydawnictwa
W zbiorach Koła, oprócz licznie gromadzonych fotografii i kilku nieopublikowanych wspomnień, znajduje się Księga Pamiątkowa autorstwa członka ŚZŻAK Józefa Kulika ps. „Spirytus”. Zawiera refleksje dotyczące okresu okupacji, opisy wydarzeń z terenu gminy Uchanie z tego okresu, sylwetki ludzi związanych z AK, a także udział Koła w różnych uroczystościach patriotyczno-religijnych w latach 1990–2005.

1.10.1989 r. – w zebraniu założycielskim uczestniczyło 32 członków oraz przedstawiciele Zarządu Okręgu – Bolesław Sobieszczański i Jerzy Matuszewski.

2.12.1990 r. – wystąpienie z szeregów ZBOWiD było pierwszą uchwałą podjętą przez Koło. Od sierpnia1989 do marca 1995 r. Koło liczyło 135 członków zwyczajnych. Do grudnia 1990 r. liczba członków wzrosła do 95, z czego część jednocześnie stanowiła człon ZK i BWP (byłego ZBOWiD). W początkowym okresie działalności odnotowywano systematyczny wzrost liczby członków.

W szczytowym, tj. w 1993 r., związek liczył 122 kombatantów oraz 52 wspierających i pięciu podopiecznych. W latach 2005–2006 liczba kombatantów i pozostałych członków mniej więcej równoważyła się. Od tego czasu liczba kombatantów z rok na rok zmniejsza się w stosunku do pozostałych członków. Obecnie (2015 r.) w Kole jest 14 kombatantów, siedmiu członków nadzwyczajnych, trzech członków zwyczajnych bez uprawnień i 23 podopiecznych.

Lista kombatantów:
1. mjr Antoni Wiech ps. „Kaktus”, ps. „Mir” (ur. 1926)
2. Antoni Mojsym ps. „Lis” (ur. 1923)
3. por. Henryk Szady ps. „Wenus” (ur. 1922)
4. Piotr Wolanin ps. „Miglanc” (ur. 1923)
5. Helena Wiech ps. „Wisła” (ur. 1925)
6. Bazyli Kuźmiński ps. „Kużma” (ur. 1925)
7. Wincenty Szewczuk ps. „Grzyb” (ur. 1922)
8. Mieczysław Gąsior ps. „Dąb” (ur. 1922)
9. Franciszek Gorzeński ps. „Czarny” (ur. 1925)
10. Władysław Pluch ps. „Step” (ur. 1920)
11. Tadeusz Tomicki ps. „Sęp” (ur. 1921)
12. Wanda Prus ps. „Grażyna” (ur. 1927)
13. Stanisław Kuziołek ps. „Kaczor” (ur. 1925)
14. Emilia Ćwilkińska ps. „Wiśnia” (ur. 1927).

Skład zarządu i komisji na przestrzeni okresu działalności.

Zarząd (1989–1990):
• prezes – Antoni Karwan
• wiceprezesi – Jerzy Fabiszewski, Wacław Struszczak
• sekretarz – Antoni Wiech
• skarbnik – Bolesław Gryciak

Zarząd (1990–1999):
• prezes – Antoni Wiech – prezes
• wiceprezesi – Wacław Struszczak, Jerzy Fabiszewski (do 1995)
• sekretarz – Antoni Staszewski (od 1993 r. Jan Bucior)
• skarbnik – Jan Zwoliński.

Zarząd (1999–2005):
• prezes – Antoni Wiech
• wiceprezes i skarbnik – Jan Zwoliński
• wiceprezes – Wacław Struszczak (do 2000)
• sekretarz – Edward Gardias

Zarząd (2005–2015):
• prezes – Andrzej Jaroszyński (skarbnik 2002–2005)
• sekretarz – Edward Gardias
• skarbnik – Franciszek Gorzeński.

Przy Kole stale pracuje Komisja Rewizyjna.

Komisja Socjalna (1993–1999):
• przewodniczący – Stanisław Pochylczuk
• członkowie – Wacław Dobrowolski, Franciszek Charczuk.

Komisja Weryfikacyjna (1993–1999):
• przewodniczący – Jan Zwoliński
• członkowie – Jan Frąc, Józef Bucior.

Grudzień 1991 r. – zapadła decyzja o zakupie sztandaru. Członkowie zarządu rozpoczęli zbiórkę środków na ten cel. Oprócz dobrowolnych składek członków Koła, udział w ufundowaniu sztandaru miał UG oraz GS. 18.07.1993 r. – uroczystość poświęcenia sztandaru, z udziałem m.in. wojewody, wojska, lokalnych władz i licznych gości, odbyła się przy kościele
parafialnym w Uchaniach  Poczet sztandarowy uświetnia wszystkie uroczystości patriotyczne na terenie gminy, m.in.: rocznicę wysiedlenia Uchań (styczeń), rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja, rocznicę mordu mieszkańców gminy w lesie Bondysz w miejscowości Staszic (czerwiec), Święto Niepodległości (listopad).  Poczet sztandarowy reprezentuje Koło na licznych uroczystościach w okręgu zarówno związanych z wydarzeniami ściśle łączącymi się z AK, jak też świętami i rocznicami państwowymi, poświęcenia sztandarów, nadania imienia AK różnym instytucjom, pogrzebach żołnierzy członków ŚZŻAK.  Od 2006 r. skład pocztu uzupełnia młode pokolenie – uczniowie Gimnazjum im. ks. S. Staszica w Uchaniach ZS w Jarosławcu.