Muzeum Armii Krajowej – Okręg Zamość

2017-03-14

Muzeum Historyczne Inspektoratu Zamojskiego AK im. Stanisława Prusa ps. „Adam” w Bondyrzu, znajduje się na piętrze murowanego, wolnostojącego, jednopiętrowego budynku murowanego, usytuowanego na działce obok fabryki mebli. Na podstawie aktu notarialnego, prawnym właścicielem części 3/4 ogólnej powierzchni użytkowej budynku jest Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość.

W roku 1972 w wyżej wymienionym budynku, były żołnierz AK Jan Sitek zorganizował Muzeum Bondyrza – Fabryki i Regionu Zamojszczyzny lat 1939-1944. Otwarcia Muzeum dokonał w dniu 5 maja 1972 roku Zastępca Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Meblarskiego w Poznaniu mgr inż. Andrzej Stępniakowski – pochodzący z hrubieszowskiego były łącznik Oddziału Batalionów Chłopskich Stanisława Basaja ps. „Ryś”.

Dnia 5 sierpnia 1978 r. zwiedziła muzeum ostatnia wycieczka – 20 osobowa grupa harcerzy z Wyszogrodu ( dawne woj. płockie). Na polecenie władz partyjnych PZPR muzeum zostało zamknięte, ponieważ jak zaznaczono: „nie spełniało swojego zadania wychowawczego, szczególnie wśród młodzieży”- to jest nie krzewiło ideologii komunistycznej, natomiast gloryfikowało Armię Krajową i Polskie Państwo Podziemne. Przez cały okres swojego istnienia, muzeum za pomocą zdjęć, dokumentów i prelekcji, dawało zwiedzającym rzetelną, a nie zakłamaną wiedzę o historii Armii Krajowej i było chyba jedynym tego rodzaju muzeum Armii Krajowej w Polsce. Muzeum miało dość dużą frekwencję, jak na swoje położenie i warunki. Według zapisów w kronikach muzeum, dla przykładu w roku 1973, zwiedziły je 43 zorganizowane grupy tj. 1021 osób, w tym 625 osób stanowiła młodzież szkolna, oraz 5 wycieczek 51 osób z ZSRR. Niemała ilość osób zwiedzała muzeum również indywidualnie. Dla każdej zorganizowanej grupy, wygłaszana była prelekcja na temat wojny i okupacji Zamojszczyzny 1939-1944, w tym roli, jaką odgrywała w niej Armia Krajowa i jej bohaterskich walk w obronie Ziemi Zamojskiej.